Duurzaamheid is ‘hot’, maar veel organisaties uit de maakindustrie – een sector die bekend staat om het belang van korte termijn winst – weten onvoldoende hoe ze hun bedrijfsactiviteiten daarop dienen aan te passen. Ze missen concrete handvatten die ze richting geeft voor een duurzame organisatie die verder gaat dan financiële waarde. Het Six Capitals model biedt deze handvatten.
Duurzaamheid staat, naar mijn mening, gelijk aan toekomstbestendigheid. Het is voor het blijvend bestaan van een organisatie cruciaal om de toekomstige economie als uitgangspunt te hanteren en daar vervolgens de bedrijfsactiviteiten op in te richten. Het is daarbij van belang dat de verschillende interne en externe aspecten van duurzaamheid integraal worden benaderd. Een model dat hiervoor handvatten biedt is het Six Capitals model, zie naastliggend kader voor de uitleg van de zes waarden uit het Six Capitals model (1).
Een ander, meer toegepast model voor duurzame ontwikkeling, zijn de drie P’s (People, Planet, Profit). De zes waarden zijn een verdiepende slag van deze drie P’s. De drie P’s zijn aan elkaar gerelateerd, maar niet geïntegreerd zoals de zes waarden. In dit artikel wordt een uitleg gegeven over het Six Capitals model, het belang van de toepassing van het model in de maakindustrie en wordt de eerste stap beschreven om het Six Capitals model te integreren in de organisatie.
[1] (Gould, O’Sullivan, Tilley, & Topazio, 2013)
Het Six Capitals Model
In een Circulaire Economie drukt waarde zich niet alleen uit in geld, maar ook in Menselijke, Sociaal-Relationele, Intellectuele, Natuurlijke en Materiële waarde. Alle organisaties zijn afhankelijk van verschillende vormen van kapitaal voor hun succes (2,3). Een voorbeeld hiervan werd donderdag 29 april 2021 uitgezonden bij het programma Pak de Macht. In deze uitzending ligt de organisatie Shell onder vuur die zich, volgens de programmamakers, de afgelopen tientallen jaren vooral heeft gefocust op de Financiële waarde. Tegen beter weten in bleef de organisatie jaren doorgaan met negatieve impact uitoefenen op het milieu (Natuurlijke waarde) en op de gezondheid van de medewerkers (Menselijke waarde). Dit schaadt nu de relatie van Shell (Sociaal Relationele waarde) met de mens en daarmee de toekomstbestendigheid van de organisatie. Aangezien Shell producten maakt ten behoeve van de mens zijn de andere waarden net zo van invloed op de organisatie als de Financiële waarde.
De verschillende waardensoorten uit het Six Capitals model (in figuur 1) (4) zijn even belangrijk in de zin dat het economische systeem moet leiden tot creatie van zowel ecologisch, sociale als fysieke waarde.
Bij het Six Capitals model gaat het erom dat er evenwicht ontstaat tussen de verschillende waarden. De zes waarden van het model zijn geïntegreerd, ze hebben effect op elkaar. Wanneer de ene waarde erop vooruit gaat, kan dit ten koste gaan van een andere waarden. Dit heeft alsnog een negatief effect op de toekomstbestendigheid van de organisatie. Waarde-creatie van één vorm dient niet structureel ten koste te gaan van andere vormen van waarde (5).
Bij elke bedrijfsactiviteit kan het Six Capitals model als handvat dienen om te kijken of deze activiteit een negatief effect ergens anders op heeft. Wellicht moeten er nog anderen activiteiten worden toegepast om de kwaliteit in zijn totaliteit te verbeteren. Het is niet toekomstbestendig om te focussen op enkele waarden uit het zes waarden model. Bij de bedrijfsactiviteiten dient er te worden nagegaan of het nu en in de toekomst waardevol en houdbaar is, gelet op de ontwikkelingen in de economie. Bij het Six Capitals model is het van belang dat de waarden binnen én buiten een organisatie in balans zijn (6).
Deze kwestie is voorgelegd aan Rob Westerdijk, expert op het gebied van de zes waarden. Ook volgens hem moet een organisatie op alle zes de waarden in balans zijn (7).
Volgens het IIRC zijn echter niet alle waarden even relevant of toepasbaar op alle organisaties (8). Naar mijn overtuiging is dit voor het grootste deel van de maakindustrie wel van toepassing. Alle bedrijfsactiviteiten van organisaties in de maakindustrie zijn toe te wijzen aan een waardensoort uit het Six Capitals model. Met behulp van het Six Capitals model kan een maakorganisatie in kaart brengen welke activiteiten op welke waarden worden uitgevoerd. Vervolgens kan er bepaald worden of deze activiteiten intern en extern wel of niet tevredenstellend zijn op de lange termijn.
[2] (IIRC, 2021)
[3] (ACCA; NBA, 2013)
[4] (Hogeschool Arnhem en Nijmegen, 2020)
[5] (van Aken, Riepma, & Westerdijk, 2018)
[6] (IIRC, 2021)
[7] (Westerdijk, 2021)
[8] (IIRC, 2021)
Het belang van de toepassing van het Six Capitals model voor de maakindustrie
Het is voor ieder bedrijf relevant om zichzelf af te vragen waar zij in de toekomst wil staan. Hier moet een bedrijf immers naartoe gaan groeien. Het is hierbij van belang om op meervoudige waarde-creatie en duurzaamheid in te spelen en niet achter de feiten aan te lopen (8).We leven op dit moment in een wereld met een continu veranderende externe realiteit (9). Volgens een onderzoek van de Rabobank is 79% van de maakindustrie onvoldoende voorbereid op technologische ontwikkelingen. Hiernaast is 56% nauwelijks bezig met verduurzaming (10). Door niet mee te veranderen verliest een organisatie aansluiting met deze veranderende externe realiteit. Vele organisaties weten niet goed hoe het proces van verandering moet worden aangepakt (11).
Een organisatie in de maakindustrie voegt waarde toe ten behoeve van de buitenwereld. De waarde toevoeging intern is van groot belang naar de externe stakeholders. Hier krijgt de organisatie uiteindelijk financiële waarde voor terug. Het is dus van essentieel belang dat de externen betrokkenen zijn of ten miste met hen rekening wordt gehouden.
Volgens expert Rob Westerdijk missen organisaties meestal activiteiten op de externe Sociaal – Relationele waarde. Een voorbeeld hiervan is een organisatie die een zonnepark bouwt en de buurtbewoners niet betrekt. Deze buurtbewoners zullen er van alles aan doen om de bouw van het zonnepark te voorkomen. Dit kan leiden tot een negatief effect op de financiële waarde, doordat het project vertraging oploopt (12).
De eerste stap voor het integreren van de zes waarden
De eerste stap voor een organisatie in de maakindustrie om de zes waarden te integreren in de bedrijfsactiviteiten, is het uitvoeren van een integraal en holistisch onderzoek om te achterhalen hoe het bedrijf intern en extern scoort op de zes waarden. Hierbij dient de organisatie na te gaan welke activiteiten invloed hebben op welke waarden en welke belangen dienen te worden behartigd. Het is van belang om dit onderzoek vragenderwijs in de interne en externe omgeving van een organisatie uit te voeren. Beide omgevingen hebben invloed op de toekomstbestendigheid van de organisatie. Vragenderwijs kan er achter worden gekomen waar de sterktes en zwaktes op het gebied van de zes waarden in een organisatie zitten.
De Nederlandse maakindustrie groeit (13), maar dit is geen reden voor organisaties om achterover te gaan leunen. Stel jezelf nu eens de vraag: op welke waarden draagt mijn organisatie bij aan de wereld? Is dit alleen op de financiële waarde of draagt de organisatie bij op meerdere waarden? Door het Six Capitals model integraal en holistisch als handvat te gebruiken, draagt een maakorganisatie op meerdere gebieden bij aan een duurzamere toekomst.
[8] (Broekhoven, 2018)
[9] (Quinn, 2008)
[10] (Groenewegen & Hardeman, 2020)
[11] (Quinn, 2008)
[12] (Westerdijk, 2021)
[13] (Groenewegen & Hardeman, 2020)
Bibliografie
ACCA; NBA. (2013). Capitals background paper for . Integrated Reporting.
Broekhoven, P. (2018, Augustus 14). Meervoudige waardecreatie. Retrieved from http://www.pascalbroekhoven.nl/meervoudige-waardecreatie/
Gould, S., O’Sullivan, M., Tilley, C., & Topazio, N. (2013). Integrated reporting. Retrieved from Business Model: https://integratedreporting.org/wp-content/uploads/2013/03/Business_Model.pdf
Groenewegen, J., & Hardeman, S. (2020, maart). Naar een toekomstbestendige maakindustrie. Retrieved from Rabobank: https://economie.rabobank.com/publicaties/2020/maart/naar-een-toekomstbestendigemaakindustrie/
Hogeschool Arnhem en Nijmegen. (2020). Een verfrissende kijk op circulariteit . Nijmegen : HAN grafisch en productiecentrum .
IIRC. (2021). International framework. IIRC.
Quinn, R. (2008). Diepgaande verandering. Utrecht: Boom.
van Aken, T., Riepma, R., & Westerdijk, R. (2018).
Het OK! model. Noordhoff. Westerdijk, R. (2021, april 23). Het belang van de toepassing van het zes waarden model. (S. Wijnen, Interviewer
